Jak złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

xx

Każdy obywatel, który utracił zaufanie do organów władzy państwowej oraz wyczerpał przysługujące mu środki sądowe, może złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. W tym celu powinien wypełnić składający się z ośmiu części formularz skargi.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu jest sądem międzynarodowym, który rozpatruje skargi osób, które twierdzą, że zostały naruszone ich prawa zagwarantowane w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. Polska ratyfikowała tę konwencję w 1993 r.
Kto i kiedy może wnieść skargę

Skargę do Trybunału może wnieść każdy obywatel indywidualnie. Przyjmowane są też skargi od grup osób oraz od organizacji pozarządowych. Zanim zostanie wniesiona skarga, skarżący powinien wykorzystać w kraju wszystkie przysługujące mu możliwe środki odwoławcze.

Skarżący wypełnia składający się z ośmiu części formularz skargi, który jest potem podstawą zbadania sprawy. Powinien postawić w nim zarzut, że stał się ofiarą naruszenia praw zawartych w konwencji lub w jej protokołach, na przykład prawa do: życia, nauki, rzetelnego procesu lub bezprawnego pozbawienia wolności.

Można wnieść skargę nawet wówczas, gdy w kraju otrzymało się odszkodowanie. W takim przypadku prawo do wniesienia skargi przysługuje, gdy przy rozpoznawaniu skargi w kraju nie zaznaczono wyraźnie, że otrzymał odszkodowanie ze względu na naruszenie Konwencji Praw Człowieka, a także gdy sposobu naprawienia szkody nie można uznać za odpowiedni.

PRZYKŁAD: KIM JEST POŚREDNIO POKRZYWDZONY

Skarżącym się może być pokrzywdzony lub pośrednio pokrzywdzony.

Pośrednio pokrzywdzonym może być np. rodzic lub małżonek zamordowanego, rodzice osoby, która zmarła podczas zatrzymania jej przez policję, rodzice dziecka, które zmarło podczas operacji.

Aby skarga nie została odrzucona, trzeba ją wnieść w ciągu sześciu miesięcy od wydania prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji w sprawie. Tak samo jak złożenie skargi - na potrzeby zachowania terminu wniesienia - traktuje się wniesienie pisma z krótkim opisem zdarzeń.
Skarga musi być zasadna

Skarga może zostać złożona w języku ojczystym skarżącego się. Zanim zostanie zarejestrowana i otrzyma swój numer, sprawdza się jej treść i ocenia, czy jest uzasadniona. Gdy uzna się, że spełnia wymogi formalne, to wówczas szef kancelarii przesyła skarżącemu formularz do wypełnienia. Następnie formularz razem z dokumentami skarżący odsyła do Sekretariatu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

PRZYKŁAD: JAKICH SPRAW TRYBUNAŁ NIE ROZPATRZY

Skarga powinna zostać podpisana. Trybunał nie rozpatruje spraw anonimowych oraz tych, które wcześniej zostały już rozpoznane przez Trybunał. Wprawdzie skarżący się może nie ujawnić tożsamości, ale tylko w wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach skargę może wnieść tylko osoba poszkodowana, której prawa zagwarantowane w Konwencji Praw Człowieka zostały naruszone.

W sprawie uznania skargi za bezzasadną wydawana jest decyzja. Ma ona charakter ostateczny. Zdarza się jednak, że wyjdą na jaw nowe okoliczności, które mogą mieć znaczenie w sprawie. Wtedy skarżący może wnieść nową skargę.

Skarga będzie uznana za przyjętą, wówczas gdy otrzyma numer i zostanie zarejestrowana. Następnie rozpocznie się rozpatrywanie jej przez Trybunał. W ciągu dwóch miesięcy od ogłoszenia o dopuszczalności skargi skarżący ma prawo wystąpić z roszczeniem o słuszne zadośćuczynienie.
Co zawiera formularz

Skargę do Trybunału składa się na specjalnym formularzu, który należy wypełnić dokładnie i wyczerpująco, przedstawiając nawet informacje przekazane wcześniej w poprzedniej korespondencji do Kancelarii Trybunału.

Skargę może złożyć grupa osób, lecz wówczas każdy skarżący przedstawia osobno informacje na swój temat, nawet na oddzielnej kartce.

Należy też podać informacje dotyczące ewentualnego reprezentanta osoby skarżącej. W razie ustanowienia adwokata lub innego reprezentanta trzeba również załączyć podpisany formularz pełnomocnictwa. Musi być ono zawsze udzielone na piśmie. Przedstawicielem skarżącego musi być adwokat, który ma prawo prowadzić praktykę w jednym z państw, które jest stroną konwencji, oraz jest mieszkańcem takiego państwa. Natomiast oprócz adwokata reprezentantem może być każda inna osoba, którą Trybunał dopuści do udziału w postępowaniu. W razie ustanowienia przedstawiciela Kancelaria Trybunału będzie prowadziła korespondencję wyłącznie z nim.

W drugiej części formularza podaje się informacje dotyczące stanu faktycznego. Opisuje się tam wydarzenia w takiej kolejności, w jakiej wystąpiły. Trzeba też podać daty zdarzeń. Gdyby zarzuty dotyczyły kilku różnych spraw, to wówczas każdą z nich opisuje się osobno.

Ważne!

Zanim zostanie wniesiona skarga do Trybunału, skarżący musi wykorzystać w kraju wszystkie przysługujące mu środki odwoławcze

Natomiast w trzeciej części formularza skarżący musi wyjaśnić, jakie przepisy Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności stanowią podstawę wysuwanych zarzutów i dlaczego wskazane fakty uzasadniają naruszenie przepisów.

W części czwartej skarżący przedstawia środki odwoławcze, które już wykorzystał. Wskazuje je osobno w zakresie każdego zarzutu. Powinien też wyjaśnić, czy istniały inne możliwości odwoływania się, a jeżeli ich nie wykorzystał, to musi wytłumaczyć, z jakiego powodu to nastąpiło.

PRZYKŁAD: ŚRODKI ODWOŁAWCZE W KRAJU

Zanim skarżący wniesie skargę, powinien w kraju wykorzystać drogę sądową, czyli od orzeczenia sądu I instancji odwołać się do sądu II instancji, a tam, gdzie jest to możliwe, usiłować skorzystać z kasacji.

Natomiast w sprawach administracyjnych skarżący powinien odwołać się do organu II instancji, a następnie wystąpić ze skargą do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Z kolei w piątej części formularza skarżący składa oświadczenie dotyczące swoich żądań, określa też roszczenie w zakresie zadośćuczynienia. Natomiast w szóstej części musi złożyć oświadczenie o postępowaniu przed innymi organami międzynarodowymi. Chodzi o to, czy te same zarzuty były przedstawiane innym organom międzynarodowym do zbadania lub rozstrzygnięcia. Gdyby takie postępowanie toczyło się, to należy podać informacje na jego temat oraz dołączyć kopie decyzji i innych dokumentów.

Do skargi dołącza się kopie wszystkich wyroków i decyzji z uzasadnieniami (a nie tylko same sentencje) wydanych w kraju, a wykaz tych dokumentów podaje się w części siódmej formularza. Dołącza się też (i wymienia w wykazie) kopie innych dokumentów, które skarżący chce zgłosić jako dowody np. oświadczenia świadków.

Skargę należy własnoręcznie podpisać w części ósmej formularza. Gdyby podpisał ją przedstawiciel skarżącego, to wówczas musi dołączyć do skargi pełnomocnictwo podpisane przez skarżącego pod warunkiem, że nie zostało ono złożone już wcześniej. Gdy skargę składa grupa osób, to wówczas każdy skarżący się powinien ją własnoręcznie podpisać. Skargę złożoną przez organizację pozarządową musi podpisać konkretna osoba albo kompetentny organ.
Polubowne lub merytoryczne

Przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i Obywatela może toczyć się postępowanie polubowne albo merytoryczne. Chodzi o polubowne załatwienie sprawy lub rozpatrzenie skargi z udziałem stron. Ugoda może doprowadzić do tego, że w danym państwie zmieni się obowiązujący system prawny, albo do określenia wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia. Powinna w całości naprawić wyrządzoną szkodę. Po zawarciu ugody skarżący się nie może nadal uważać się za pokrzywdzonego.
Po rozprawie wyrok

Po rozprawie prezes albo sędzia ogłaszają publicznie wyrok. Następnie orzeczenie otrzymują: Komitet Ministrów, sekretarz generalny Rady Europy, strony postępowania i inne osoby, których dotyczy. Oprócz sentencji, informacji o sposobie wykonania wyroku i poniesionych kosztach, zapisu o sposobie głosowania sędziów zawiera ono też streszczenie oświadczeń stron oraz ogólną historię przebiegu postępowania. Wskazuje też nazwisko prezesa, szefa albo zastępcy szefa kancelarii, wyszczególnia strony postępowania, pełnomocników, doradców i adwokatów oraz orzeczenie o autentyczności zapisu wyroku w jednym z języków urzędowych Trybunału.

Rewizję od wyroku wnosi się w ciągu sześciu miesięcy od ujawnienia się nowego, nieznanego do tej pory faktu, który ma znaczenie w sprawie.

Natomiast w ciągu miesiąca Trybunał ma prawo sprostować błędy w dokumentacji.

CO POWINNA ZAWIERAĆ SKARGA

• Dane osobowe skarżącego

• Nazwę państwa, przeciwko któremu została wniesiona

• Fakty i argumenty skarżącego

• Oświadczenie o spełnieniu wymagań do wniesienia skargi

• Dane przedstawiciela skarżącego

• Wskazanie żądania

• Wskazanie, w jakim języku skarżący chce otrzymać orzeczenie - ma do wyboru język angielski i francuski

• Oświadczenie o tym, że sprawą nie zajmował się inny organ międzynarodowy, który miał prawo ją rozstrzygnąć (wyjątek dotyczy zakazu nieludzkiego postępowania i przewlekłego postępowania w sprawach cywilnych)

WAŻNY ADRES

European Court of Human Rights

Council of Europe

67075 Strasbourg Cedex

France

Podstawa prawna

• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. (Dz.U. nr 61 z 1993 r., poz. 284 z późn. zm.).
poprzednia123

Źródło: prawo.gazetaprawna.pl/porady/112447,jak_zlozyc_skarge_do_europejskiego_trybunalu_praw_czlowieka.html