Sędziowie !!!

Librus

Warszawa, dnia 31.08.2016 roku

GŁOS SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO
W ZWIĄZKU Z NADZWYCZAJNYM KONGRESEM SĘDZIÓW POLSKICH
ZWOŁANYM NA 3 WRZEŚNIA 2016 R.

Krajowa Rada Sądownictwa
Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia
Stowarzyszeniem Sędziów Themis
Stowarzyszeniem Sędziów Rodzinnych w Polsce
Stowarzyszeniem Sędziów Rodzinnych Pro Familia
Sędziowie sądów wszystkich instancji RP
Zwołanie Zgromadzenia Sędziów po raz pierwszy w historii III RP w formie
nadzwyczajnego kongresu nie pozostawia najmniejszych wątpliwości co do
intencji środowiska sędziowskiego i - naszym zdaniem – bezwstydnie
wpisuje się w bieżącą walkę polityczną. Do tej pory nie zauważyliśmy,
aby środowisko sędziowskie z troską pochylało się nad ofiarami wadliwie
i opieszale pracujących sądów, prywaty komorniczej, pokrzywdzonych przez
służby, policję, wszystkie organa władzy i administracji państwowej.
Mimo zgłaszanych od prawie trzech dekad postulatów społecznych
dotyczących naprawy wymiaru sprawiedliwości, sędziowie jeszcze nigdy nie
uznali za właściwe zajęcie się nimi na specjalnie w tym celu zwołanym
zgromadzeniu. Skłoniła ich do tego dopiero zapowiedź reform idących w
kierunku ukrócenia przywilejów zawodowych, wprowadzenia lustracji
majątkowej, zmian prowadzących do usprawnienia i przyspieszenia pracy
sądów, nagrywanie rozpraw itp. Żywiołową wściekłość wywołała zapowiedź
wprowadzenia kwalifikowanej odpowiedzialności karnej sędziów za
przestępstwa o charakterze korupcyjnym.
Polacy oczekują tych zmian! Popieramy zapowiedzi daleko idących reform.
Domagamy się weryfikacji sędziów pod kątem kwalifikacji merytorycznych i
moralnych do pełnienia tej zaszczytnej funkcji. Nie ma miejsca dla
świętych krów w togach z Orłem Polskim na piersi!
Nie bez powodu wymiar sprawiedliwości - delikatnie mówiąc- nie cieszy
się estymą Polaków, a mówiąc wprost - uważany jest za najsłabszy
(zgniły) element trójpodziału władzy.
Przyczyniły się do tego: brak lustracji środowiska sędziowskiego,
wybiórcze stosowanie przepisów, prowadzące do takich skandali, że do
więzienia w majestacie prawa wsadzano niepełnosprawnego umysłowo za
kradzież batonika za 99 groszy, podczas gdy oszuści i malwersanci na
ogromną skalę cieszą się wolnością i śmieją się nam - uczciwym
obywatelom w twarz.
Przykład idzie z góry; niewyjaśniona od lat afera korupcyjna w Sądzie
Najwyższym nie pozwala obywatelom uwierzyć w to, ze prawo jest równe dla
wszystkich. Jeżeli środowisko sędziowskie samo nie oczyszci się z
jednostek, które przynoszą wstyd wymiarowi sprawiedliwości, trudno
oczekiwać, aby cieszyło się zaufaniem obywateli. A bez szacunku wobec
prawa i zaufania do jego organów nie istnieje zdrowe państwo z
obywatelskim społeczeństwem.
My, członkowie stowarzyszeń pozarządowych i organizacji zajmujących się
walką o prawa człowieka do sprawiedliwego procesu w postępowaniach
karnych i cywilnych piszeszemy ten list aby pokazać drugą stronę
wizerunku polskiego wymiaru sprawiedliwości poprzez komentarze, uwagami
i doświadczenia obywateli. Chcielibyśmy zwrócić uwagę szanownym gościom
na szereg utrzymujących się problemów dotyczących sądów i sędziów, które
mają ogromny i negatywny wpływ na praworządność w Polsce oraz sytuację
tysięcy obywateli polskich.
Obywatele polscy są codziennie pozbawiani w sądach prawa do publicznego
rozpatrzenia sprawy przed niezależnym i bezstronnym sądem w rozsądnym
terminie, pozbawiani domniemania niewinności i innych praw w sprawach
karnych, takich jak na przykład: odpowiedniego czasu i możliwości aby
przygotować się do obrony, dostępu do zastępstwa prawnego, prawa do
przesłuchiwania świadków zeznających przeciwko, prawa do bezpłatnej
pomocy i innych praw.
Naruszenia te często wykraczają poza zwykłe nieprawidłowości lub brak
zabezpieczeń w postępowaniu i składają się na naruszenie zasady
rzetelnego procesu gwarantowanego przez art 6 Europejskiej Konwencji,
ale są tak fundamentalne, że w istocie niweczą lub niszczą samą istotę
prawa zagwarantowane w tym artykule. W tych przypadkach, w konsekwencji
wszystkie gwarancje ochrony innych praw człowieka stają się pustą
fasadą.
Opinie obywateli o tragicznym stanie polskiego wymiaru sprawiedliwości
są ignorowane i postrzegane przez sędziów, jako subiektywny pogląd o
"niezadowolonych z wyroku". Dlatego przedstawiamy poniżej wyników badań
naukowych o niewinnych skazaniach w Polsce, aby naświetlić ten problem.
Niekompetencja sędziów, adwokatów i prokuratorów są najczęstszą
przyczyną niesłusznych skazań w Polsce – tak wynika z raportu
opublikowanego w dniu 9 lipca 2012 roku przez Forum Obywatelskiego
Rozwoju. Raport "Przyczyny niesłusznych skazań w Polsce" przedstawia
wyniki pierwszego autorytatywnego badania na ten temat przeprowadzonych
przez dr Łukasza Chojniaka i Łukasza Wiśniewskiego.
„…Łącznie przeanalizowano 119 spraw rozpoznanych przez sądy z obszaru
właściwości Sądu Apelacyjnego w Poznaniu (ze 171 wytypowanych – nie
wszystkie akta były dostępne), z czego w 68 sprawach stwierdzono
niesłuszne skazanie. Już te dane, obejmujące sprawy rozpoznane jedynie
przez sądy z apelacji poznańskiej, dowodzą, że liczba niesłusznych
skazań w całej Polsce (11 apelacji) musi być zdecydowanie większa…”
Ku zaskoczeniu autorów raportu, zdecydowana większość przypadków
niesłusznych skazań została wykryta i usunięta w wyniku postępowania
kasacyjnego, a nie wznowieniowego, które powszechnie utożsamiane jest
właśnie jako to, które służy korekcie pomyłek sądowych. Jest to jednak
konkluzja niepokojąca w swojej wymowie. Wznowienie postępowania służy
bowiem wyeliminowaniu niesłusznego skazania, które wystąpiło na skutek
okoliczności w dużym stopniu od sądu niezależnych (np. nieznane
wcześniej fakty lub dowody, późniejsze ustalenie, że złożone przez
świadka zeznania były fałszywe). Z kolei postępowanie kasacyjne, w
którym usuwane są rażące naruszenia prawa, jakich dopuściły się
orzekające w sprawie sądy, wskazuje, że to właśnie po stronie sądu leżą
przyczyny zaistnienia pomyłki sądowej.
Gdyby pokusić się o próbę wskazania jednej głównej przyczyny pomyłek
sądowych skutkujących niesłusznym skazaniem, to w pierwszej kolejności
należałoby wskazać na niekompetencję po stronie profesjonalnych
uczestników postępowania. Oczywiście ujawnione przypadki naruszeń prawa,
które doprowadziły do stwierdzenia niesłusznego skazania nie świadczą o
całym środowisku sędziów, adwokatów czy prokuratorów. Mimo wszystko,
wskazują one, że profesjonaliści mylą się niekiedy w sposób
niedopuszczalny. Jako przykład posłużyć mogą przypadki:
• brak należytej staranności przy identyfikacji oskarżony doprowadził do
skazania osoby innej niż sprawca,
• nieprawidłowa identyfikacja ofiary morderstwa (w oparciu o badania DNA
i antropolog opinii) spowodowały niesłuszne skazanie człowieka, który
spędził 15 lat w więzieniu skazany na dożywocie. Zeznania prawdziwego
mordercy i znalezienie "prawdziwego ciała" ofiary ofiary zakończyły
tragiczną gehennę mężczyzny,
• człowiek został skazany na rok więzienia za zakłócenie miru domowego –
czyli protestowanie przeciwko nierzetelnej pracy Komisji Wyborczej w
budynku tej Komisji,
• kobieta otrzymała zakaz wstępu do budynku sądu i została skazany na
karę grzywny za nękanie sędziów, bo zbyt często obserwowała procesy w
tym sądzie, i na korytarzu zadawała pytania sędziom
• sędzia przyjął bez mrugnięcia okiem wyjaśnienie funkcjonariusza
policji - dyżurnego komisariatu, gdy twierdził, że nie wyśle
interwencji gdy obywatel jest pobity przez innego obywatela, ponieważ
jest to sprawa cywilna między stronami.
W kontekście tych uwag można założyć z dużą dozą prawdopodobieństwa, że
przyczyny niesłusznych skazań są paradoksalnie, głównie z powodu
niewiarygodnych i czasami absurdalnych dowodów które prowadzą do
błędnych wniosków. Najsłabszym ogniwem procesu jest zazwyczaj człowiek
(sędzia, obrońca i prokurator), a nie sam dowód lub źródło dowodowe. To
za sprawą błędu człowieka – sędziego, prokuratora czy obrońcy –
polegającego na braku staranności, rutynowym i nieprofesjonalnym
podejściu do wykonywanych czynności – najczęściej dochodzi do
niesłusznego skazania.
Autorzy zdają sobie sprawę, że ich badania to tylko wierzchołek góry
lodowej.
“..,Mamy natomiast przekonanie, iż duża część spraw, w których
zaistniała pomyłka sądowa, pozostaje w ogóle niedostrzeżona, skoro
często usuwanie takich błędów, co stwierdziliśmy podczas badań, dzieje
się na skutek ich zupełnie przypadkowego dostrzeżenia i wszczęcia
procedury kasacyjnej lub wznowieniowej, nierzadko przez Rzecznika Praw
Obywatelskich lub Prokuratora Generalnego. Ile takich spraw wciąż
pozostało niezauważonych i funkcjonuje w obrocie prawnym – nie wiadomo…
“
Jak rozwiązać ten problem z "niezauważonych i ignorowanych" przypadków
niesprawiedliwości, jak zmienić te orzeczenia lub eliminować je, jak
oddać niewinnie skazanym ich marzenia, nadzieje, plany, straconą
rodzinę i życie, jeśli odpowiedzialni za jakość sprawiedliwości są głusi
na apele swoich ofiar?
Sądy i sędziowie są dosłownie panami naszego życia i śmierci, i to nie
ma znaczenia, czy ich decyzje są wynikiem kaprysu, skorumpowanego
systemu, czy też uczciwości, bezstronności i niezależności, czy sprawa
rozstrzygnięta zgodnie z prawem lub rażąco naruszając prawo. Sąd i
sędzia nie ponosi moralnej lub dyscyplinarnej odpowiedzialności za
merytoryczną jakość wyroku, zgodność orzeczenia z prawem lub materialnej
prawdziwości dowodów. Innymi słowy część sądownictwa nie podlega
Konstytucji i ustawom.

Anna Orzechowska
Grażyna Roman