Trybunał może wstrząsnąć przywilejami nauczycieli

stoper

Samorządowcy wypowiadają wojnę Karcie nauczyciela. Radni gminy Stoszowice uważają, że jej zapisy naruszają interesy majątkowe samorządów i uprzywilejowują grupę zawodową nauczycieli. Sprawą zajmie się Trybunał Konstytucyjny.

„Karta nauczyciela oraz ustawa o systemie oświaty nakładają na organy prowadzące szkoły obowiązek zatrudniania nauczycieli na określonych zasadach, co wiąże się z wyższymi kosztami usług oświatowych” – napisali samorządowcy w skardze do TK. Uważają, że karta zmusza samorządy do prowadzenia placówek wbrew zasadom gospodarności, za to z maksymalnym uwzględnieniem interesów ekonomicznych nauczycieli.

– Te przepisy sięgają 1982 roku i zupełnie nie przystają do obecnej sytuacji gospodarczej – mówi Magdalena Tęsna-Pitner, sekretarz gminy Stoszowice. I wylicza jej mankamenty: z góry określone zarobki, wiele dodatków do pensji, trzymiesięczne wakacje, roczne płatne urlopy na podratowanie zdrowia, a do tego wszystkiego 18-godzinny tydzień pracy. To wszystko gwarantuje nauczycielom ustawa. Tęsna-Piter wskazuje, że przerost przywilejów coraz bardziej obciąża gminne budżety. A wypłacana przez państwo subwencja oświatowa nie wystarcza, by zaspokoić wydatki na edukację.
70 proc. budżetu na pensje

Sześciotysięczne Stoszowice musiały wypłacić pracującym na terenie ich gminy nauczycielom 170 tys. zł. w ramach tzw. jednorazowego dodatku wyrównawczego. Są w Polsce gminy, które na cele edukacyjne muszą przeznaczać aż 70 proc. środków ze swoich rocznych budżetów. Dlatego samorządowcy coraz głośniej mówią o tym, że nauczyciele powinni być zatrudniani na zwykłą umowę o pracę, a nie gwarantowany kartą kontrakt. Wskazują na przepis konstytucji, który mówi, że samorząd wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, dlatego powinien mieć wpływ na to, na jakich warunkach są zatrudniani jego pracownicy. Zmian w Karcie nauczyciela od lat domaga się Związek Powiatów Polskich, który zrzesza ponad 85 proc. polskich powiatów. Wskazuje, że archaiczne przepisy wpływają na obniżenie standardów kształcenia, bo w żaden sposób nie motywują nauczycieli.

Dwa miesiące temu resort edukacji rozpoczął prace nad zmianami w Karcie nauczyciela. Jak zapewnia szefowa MEN Katarzyna Hall, nowe regulacje mają wzmocnić nauczycieli jako szczególną grupę zawodową, ale jednocześnie zmotywować ich do pracy.
Nauczyciele bronią Karty

Czy to oznacza odejście od obecnego systemu wynagradzania? Tego nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że po zapowiedzi resortu edukacji w ankiecie przeprowadzonej przez Związek Nauczycielstwa Polskiego 250 tys. pedagogów opowiedziało się przeciw jakimkolwiek zmianom w Karcie.

Wszelkie dotychczasowe próby zmian tej ustawy kończyły się strajkami nauczycieli bądź zapowiedzią paraliżu pracy szkół np. w trakcie trwania matur. Być może pomoże ją zreformować jutrzejszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

[link widoczny dla zalogowanych]

madaszka

Należałoby wysłać gratulacje do nauczycieli z tej gminy: 18-godzinny tydzień pracy i trzymiesięczne wakacje...

madaszka

9 czerwca 2010 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Rady Gminy Stoszowice dotyczący zasad zatrudniania nauczycieli.

Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 1 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela w związku z art. 5 ust. 5 oraz art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty z art. 2 w związku z art. 32 w związku z art. 167 ust. 1, art. 16 ust. 2, art. 166 ust. 1 konstytucji.

Kwestionowany przepis nakłada na podmioty prowadzące placówki oświatowe obowiązek zatrudniania nauczycieli na zasadach ustalonych w Karcie Nauczyciela. Stosowanie tych zasad w wielu przypadkach wiąże się z wyższymi kosztami usług oświatowych ponoszonych przez podmioty prowadzące placówki. W ocenie wnioskodawcy, Karta Nauczyciela zmusza te podmioty do prowadzenia placówek wbrew zasadom gospodarności, za to z maksymalnym uwzględnieniem interesów ekonomicznych nauczycieli.

Zdaniem wnioskodawcy kwestionowany przepis wprowadza dyskryminacyjne uprzywilejowanie pracowników oświatowych. Naruszeniu ulęgają w ten sposób interesy majątkowe gminy, zobowiązanej do gwarantowania dyskryminujących przywilejów finansowych. Kwestionowany przepis przyjmując, że zadaniem własnym gminy jest prowadzenie jednostek opartych na Karcie Nauczyciela narzuca określoną formę realizacji zadań gminy. Naruszaj w ten sposób swobodę organizacyjną a pośrednio interesy członków wspólnoty samorządowej.

Wnioskodawca podkreśla, że skoro niezbędnym warunkiem zadania własnego jest zaspokajanie potrzeb osób mieszkających w gminie, to nie można uznać za takie zadanie aktywności nakierowanej na gwarantowanie statusu określonych grup zawodowych, które jedynie świadczą usługi na terenie gminy. Członkowie tych grup nie muszą być mieszkańcami gminy. Tym samym zaspokojenie ich interesów nie pozostaje w bezpośrednim związku z zaspokajaniem potrzeb wspólnoty.

Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Andrzej Rzepliński, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Kotlinowski.

stoper

Chwilowo TK samorządowców nieco wstrzymał:

Zobowiązanie gminy do stosowania przepisów Karty Nauczyciela w zakresie wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w publicznych placówkach oświatowych nie narusza konstytucji.

9 czerwca 2010 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rady Gminy Stoszowice dotyczący zasad zatrudniania nauczycieli.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela w związku z art. 5 ust. 5 i art. 5a ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty:
- jest zgodny z art. 16 ust. 2 i art. 166 ust. 1 konstytucji,
- nie jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 167 ust. 1 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Zadania oświatowe gminy, o których mowa w art. 5 ust. 5 i art. 5a ust. 2 pkt 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: u.s.o.), polegają na zapewnieniu w publicznych szkołach, przedszkolach i gimnazjach kształcenia, wychowania i opieki. Zadania te są obligatoryjnymi zadaniami własnymi gminy, co oznacza, że są wykonywane przez gminę samodzielnie, we własnym imieniu, na własną odpowiedzialność i z własnych środków. Do zadań oświatowych gminy należy także wynagradzanie nauczycieli zatrudnionych w placówkach oświatowych prowadzonych przez gminę. Zasady wynagradzania nauczycieli zostały określone w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (dalej: KN). Państwo wspiera samorząd, uzupełniając jego dochody przeznaczone na realizację zadań oświatowych ustalaną corocznie w ustawie budżetowej częścią oświatową subwencji ogólnej.

Zdaniem wnioskodawcy, zobowiązanie gminy do stosowania przepisów KN w zakresie wynagradzania nauczycieli narusza zasadę równości wyrażoną w art. 32 konstytucji. Z uzasadnienia zarzutu nie wynika jednak, których podmiotów on dotyczy, a przyjęta przez wnioskodawcę argumentacja nie zasługuje na uwzględnienie. Gmina nie ma bowiem legitymacji do występowania z wnioskiem w sprawie konstytucyjności regulacji przewidujących lepsze, w jej ocenie, traktowanie pracowników pedagogicznych zatrudnionych w publicznych placówkach oświatowych względem pracowników dydaktycznych zatrudnionych w palcówkach niepublicznych. Kolejny kierunek argumentacji nie odpowiada zaś przyjętemu w orzecznictwie TK rozumieniu zasady równości. Porównywanie sytuacji prawnej gmin oraz osób fizycznych i prawnych zakładających i prowadzących placówki oświatowe jest niemożliwe, gdyż nie są to podmioty podobne w rozumieniu art. 32 konstytucji. Zakwestionowana regulacja nie jest zatem niezgodna z art. 32 konstytucji.

Wnioskodawca zarzucił także, że zaskarżone przepisy naruszają art. 167 ust. 1 konstytucji, nakładający na ustawodawcę obowiązek zachowania odpowiedniej proporcji między wysokością dochodów gminy a zakresem przypadających jej zadań. Dla uznania, iż regulacja powodująca niekorzystny rezultat finansowy dla gmin jest niezgodna z art. 167 ust. 1 konstytucji, konieczne jest jednak wykazanie - na podstawie całościowej analizy wszystkich źródeł dochodów gminy - że w jej skutek gmina nie jest w stanie realizować swoich zadań własnych. Wnioskodawca nie spełnił tego warunku, a zatem zakwestionowane przepisy nie są niezgodne z art. 167 ust. 1 konstytucji.

Zdaniem wnioskodawcy, nałożenie na gminę obowiązku prowadzenia szkół w oparciu o KN narusza zasadę samodzielności gminy, wyrażoną w art. 16 ust. 2 konstytucji. Samodzielność gminy oznacza, że uczestniczy ona w sprawowaniu władzy publicznej w granicach przyznanej jej przez prawo i prawem chronionej samodzielności. Nie jest to jednak wartość absolutna i może podlegać pewnym ograniczeniom. Ograniczenia są dopuszczalne wyłącznie w formie ustawy i muszą znajdować uzasadnienie w konstytucyjnie określonych celach i wartościach. W analizowanej sprawie obowiązek stosowania KN do wynagradzania nauczycieli wynika z przepisów rangi ustawowej. Nie jest ograniczeniem samodzielności gminy, lecz dopuszczalną na gruncie art. 16 ust. 2 konstytucji konkretyzacją zadania gminy, uzasadnioną nadrzędnym celem, jakim jest zapewnienie powszechności oświaty publicznej, niemożliwe bez oparcia jej na jednolitych zasadach, w tym także w zakresie wynagradzania nauczycieli. W związku z tym zaskarżone przepisy są zgodne z art. 16 ust. 2 konstytucji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 166 ust. 1 konstytucji, Trybunał uznał za niezasadne twierdzenia wnioskodawcy, że zakwestionowane przepisy zobowiązują gminę do zaspokajania potrzeb wyłącznie jednej grupy zawodowej, nie zaś ogółu jej mieszkańców. W ocenie Trybunału, realizując zadania oświatowe, gmina zaspokaja potrzeby - w tym wypadku edukacyjne - wspólnoty jej mieszkańców. Jednolite zasady wynagradzania nauczycieli są zaś jednym ze środków do realizacji tego zadania, gwarantującym odpowiedni poziom nauczania i możliwie równy dostęp do oświaty mieszkańców gminy, tworzących wspólnotę samorządową. Zakwestionowane przepisy są zatem zgodne z art. 166 ust. 2 konstytucji.

Trybunał przypomniał także, że orzekając jest związany granicami wniosku. Tym samym nie może uzupełniać wniosku, formułując samodzielnie argumenty przemawiające na rzecz niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów. Stanowiłoby to naruszenie wyrażonej w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasady skargowości.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Andrzej Rzepliński, a sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.